Во недела наутро во зима сè уште ништо не беше отворено, по улиците немаше ни кој да ме упати, така што во следните три часа продолжив со разгледувањето на знаменитостите на Скопје или барем на дел од нив околу Вардар – мојот единствен ориентир во градот во кој доаѓав за првпат. Околу девет часот првите продавници започнаа да отвораат. Се сеќавам дека си купив шише вода, но забот веќе толку ме болеше што дури не можев да ја отворам устата за да отпијам. Па, затоа кога до една црква од другата страна на Камениот мост видов отворена аптека, сето ова ми се причини како Божиќно чудо.

Аптекарката ми кажа дека студирала фармација во Бугарија, така што ме разбра без никаков проблем. Ставив аулин во шишето и некако отпив. Веднаш започна да попушта. Во меѓувреме ја видов таблата на црквата и се сетив дека после Велигден гледав едно видео на фејсбук за чудесното блескање на ореолите на светците. Влегов во Свети Димитриј, имаше неделна служба. Единствено јас од сите што присуствуваа таму ја разгледував старата вест за блескавите ореоли на инаку бескрајно зачадените икони. Службата беше на црковнословенски јазик и општо земено одеше на истиот начин како и во Бугарија. Но, токму тогаш започнаа да го читаат евангелието. На чист литературен македонски јазик.  

Нема да навлегувам во спорење за бугарскиот и македонскиот јазик, тоа останува во полето на дипломатијата. Само што ќе го признаам очигледното – за увото навикнатото на бугарски, сè останато на македонски јазик звучи ужасно смешно. Дури и една таква книга како Библијата. Но, и обратното е вистина, можеби во Свети Димитриј за првпат го сфатив тоа. Веќе немаше како евангелието да прозвучи на литературен бугарски јазик (иако пред еден век и нешто самите скопјани се бореле за тоа со гркоманите). За сите останати освен мене, ќе звучи неубаво и несериозно. За увото што е навикнато на македонскиот говор, сè што е на бугарски звучи неверојатно смешно.

Впрочем, како мал татко ми ме учеше дропки со следнава задача – ме прашуваше за родовите на бабите и дедовците и потоа ме тераше да му пресметам колку проценти Македонец сум всушност. Одговорот – родителите на дедо ми по таткова линија (Костурско) и мајката на баба ми по мајчина линија (Ресен). Една четвртина плус, една осмина. 25% + 12,5% или вкупно 37,5%.

И нормално, кога во текот на 2019 година се отвори можност да отидам на писателска резиденција во Македонија, не се поколебав ни за миг. Сакав вистински да ги почувствувам овие 37,5%, да проникнам во македонскиот говор барем малку подобро, а и во крајна сметка – да се обидам да го изживеам Скопје, најблискиот главен град до мојата Софија.

Пристигнав во една невидена жештина која се лепеше на облеката веднаш штом го подадеш носот надвор. Затоа, најчесто излегував само до продавница, а во текот на останатото време гледав македонска телевизија, се обидував да ја сфатам логиката на македонската азбука и правопис (во еден миг се навикнав дури и на недостигот на „Ъ“), дури и во зборови без ниту една самогласка како тврд или цврст) и ја гледав на интернет серијата „Преспав“, кој сè полесно успеваше да ме насмее, веќе не само поради самиот говор. Ми требаше малку време, се разбира, додека сфатам дека македонскиот збор вреден всушност не значи штетен, както на бугарски, што ми се чини дека е една од најдобрите метафори за сите спорови помеѓу Бугарија и Македонија.

Еден од првите Скопјани, со кои се запознав на пиво, беше Душко Крстевски – преведувачот на речиси сите нови бугарски автори. И повторно поради спорот, попрецизниот збор кога станува збор за поезија, ми објасни тој, не е преведувач, туку препејувач. Не да се преведува, туку да пее со нов глас, барем така јас го разбрав тоа препејување од бугарски на македонски јазик. Елегантниот начин светот на литературата да избега од светот на хардлајн дипломатијата. Скопското пиво ни одеше многу добро.

Со една брза прошетка приквечер ги поминав сите знаменитости околу Вардарот и таканаречениот Антички Дизниленд, кој вака или онака го имав видено и во онаа зимска недела со забоболката што ме парализираше. Од таму веќе започна вистинското задоволство за мене – разгранувањето на градот. Најпрво го запознав Дебар Маало, каде што беше и мојот стан. Со сите нејзини кафеани и барови, оваа населба беше вистинското срце на градот.